Dagelijks stellen de taalexperten van Untranslate zich de vraag wanneer een vertaling goed of slecht is. Een vertaling die vol staat met spel- en tikfouten en grammaticale onjuistheden is natuurlijk geen goede vertaling. Maar is een vertaling zonder dan per definitie wél een goede? Ga samen met ons op zoek naar het antwoord in dit blogartikel.

Is elke ‘fout’ slecht?

Vaak worden vertalingen beoordeeld op basis van twee criteria: de kwaliteit van de doeltaal en de mate waarin de vertaling inhoudelijk trouw blijft aan de brontekst. Het eerste criterium kunnen we grotendeels objectief beoordelen door de tekst te controleren op spel-, tik- en grammaticafouten. Het tweede is vaak minder eenduidig.

Vertalingen zijn enerzijds afgeleiden van een brontekst en anderzijds losstaande teksten die op hun eigen manier functioneren in de doelcultuur. Elke cultuur kent verschillende nuances en gevoeligheden. De taak van een vertaler bestaat er onder andere in om door deze specificiteit te navigeren zonder de originele boodschap in het gedrang te brengen. Zijn de culturele aanpassingen die een vertaler maakt om de tekst dichter bij het doelpubliek te brengen dan slecht? En wat met een vertaling die koppig vasthoudt aan de brontekst en culturele nuances negeert?

Skopos: doel en doelgroep

De Skopostheorie van Vermeer en Reiß kent meer belang toe aan de rol die vertalingen spelen als losstaande teksten die op hun eigen manier functioneren in de doelcultuur. Logisch ook. Behalve voor een handvol enkelingen is de brontekst doorgaans niet toegankelijk voor het doelpubliek. Voor hen is de vertaling dus de enige tekst. Volgens de Skopostheorie is het dan ook het doel van de vertaling dat bepalend is voor de vertaalmethodes en -keuzes.

Laten we de roman van Hang Kang als voorbeeld nemen. Passieve vertellers, typisch voor Koreaanse fictie, zijn volgens de Koreaans-Amerikaanse vertaaldocent Charse Yun minder geliefd bij het westerse publiek. De Engelse vertaler koos er daarom voor om de plot “een stuk vinniger” te maken. Zijn de aanpassingen die daarvoor nodig waren dan fout? Of zijn ze net noodzakelijk voor de goede ontvangst van de roman in het Westen?

De definitie van een goede vertaling

Aan het begin van dit artikel nodigden we u uit om samen met ons op zoek te gaan naar een antwoord op de vraag of een vertaling zonder spel-, tik- en grammaticafouten per definitie goed is. In wat volgde hebben we proberen aan te tonen dat het antwoord op die vraag negatief is. Maar daarmee hebben we de hamvraag nog niet beantwoord: wanneer is een vertaling goed? Een klant-en-klare definitie bestaat helaas niet. Juist of fout is objectief, goed of slecht niet. Er zijn dan ook meer juiste vertalingen dan goede vertalingen. De vraag wanneer een vertaling goed is, valt enkel te beantwoorden met meer vragen:

• Welke boodschap brengt de brontekst?
• Is het de bedoeling dat de doeltekst de boodschap op dezelfde manier overbrengt?
• Wat verwacht het doelpubliek van de doeltekst?
• Moeten die verwachtingen worden ingelost, of juist niet?
• Wat is het doel van de doeltekst?
• Hoe kan dat doel worden bereikt?
• …

Het zijn dan ook op die vragen waar wij als taalexperten een antwoord proberen vinden voordat we aan een vertaling beginnen. Daarna gaan we op zoek naar de beste strategie om op de meest efficiënte manier het gewenste resultaat te bereiken: een vertaling die de boodschap en het doel van de brontekst reflecteert, maar niet als dusdanig leest.

Un – translate

Het is de missie van Untranslate om uw organisatie te begeleiden in meertalige communicatie, zodat uw doelgroep nooit het gevoel heeft een vertaling te lezen. Vandaar ook de naam Untranslate: een doeltekst ontdoen van de vooroordelen die vasthangen aan vertaling. Hoe we die klus klaren? Dankzij getalenteerde taalspecialisten die zowel de brontaal als de doeltaal als hun broekzak kennen en zo vertalingen produceren die lezen als originele copy. Door te investeren in een professionele en kwalitatieve vertaling kunt u vlot communiceren met uw klanten in hun eigen taal, wat dan weer leidt tot hogere klanttevredenheid en loyaliteit. Een win-win als u het ons vraagt.